Matty Hakvoort – Juni 2020 – Hoop in onbekend vaarwater

And blind across uncharted sea’s

We stagger on our enterprise

The ship of fools (Gedicht St. John Lucas (1577)

Zoals bijna 500 jaar geleden zeelieden op ontdekkingsreis, onzeker weifelend en zoekend van de ene kant naar de andere bewogen, onwetend over wat de goede richting was en wat hen te wachten stond, zo lijken we in het Corona tijdperk in een vergelijkbare positie te zijn gekomen. Opeens zijn we met zijn allen onzeker waar we ons bevinden en varen we blind in onbekend vaarwater.

De nieuwe onzekerheid zorgt bij veel van onze bezoekers voor extra leed. De angst om het Covid-19 virus te krijgen, de toegenomen afstand van dierbaren, het uitstel van een behandeling, vergroten de al bestaande onzekerheid en zorgen voor angst. Vooral degenen die alleenstaand zijn hebben het heel moeilijk met het grote isolement. Vanuit het Huis aan het Water proberen we met beeldbellen en sinds kort ook weer voorzichtig met het individueel ontvangen van bezoekers, er alles aan te doen om ons aanbod aan te passen. Het digitaal contact lukt beter dan we hadden gedacht. Toch kunnen we maar zeer ten dele doen wat we willen, dat blijft heel treurig.

Het is van het grootste belang om, in deze tijden van grote onzekerheid, te ervaren dat je er niet alleen voor staat is. Dat het voor iedereen duidelijk wordt dat we elkaar nodig hebben, we niet, ieder voor zich, een mooie en veilige toekomst kunnen scheppen.

Daarvoor moeten we eerst het idee loslaten dat het leven vooral maakbaar is. Onze tijd wordt tegenwoordig zo bepaald door het idee dat wij het lot in eigen handen hebben. Dat je hier voor het grootste deel zelf verantwoordelijk voor bent, tot het tegendeel wordt bewezen. De Covid pandemie maakt eens te meer duidelijk dat dit niet klopt. Het lot wordt maar al te vaak uit handen genomen, zeker als de ziekte regeert. Mensen met een levensbedreigende ziekte als kanker weten allang dat je niet altijd zelf de regie hebt, of de ziekte kunt afwenden door je goed te gedragen. Zij weten dat het onheil zich zomaar aandient, er van het ene op het andere moment grote onzekerheid kan ontstaan. Het leven wordt overleven.

Zij kennen ook de verwarrende onzekerheid over de toekomst en de stress die lang aanhoud.

In een volgende fase kan er juist een verdieping van levensgevoel ontstaan. Als het lukt om met de onzekerheid die is ontstaan om te gaan, er niet alleen tegen te vechten, ontstaat er een nieuwe ruimte. Dit wordt vaak ervaren als een rijker leven.

In mijn omgeving hoor ik mensen regelmatig noemen dat de verbinding tussen mensen is toegenomen sinds het virus er is. Zij geven aan meer onderlinge aandacht te ervaren met vrienden en familie en dat de gesprekken verder gaan en persoonlijker zijn geworden.

Als dit het mooie gevolg is van het gedeelde aanwezige besef van onzekerheid, is het belangrijk om te kijken hoe we dit zouden kunnen vasthouden.

In onze steeds meer individualistische cultuur lijkt het besef van de kwetsbaarheid van het leven soms wel heel ver weg en dat vind ik jammer. Dit gaat ten koste van intimiteit en verbinding.

Van de zee kun je veel leren

‘Het temperament, de stemmingen en de stiltes van de grote oceaan zijn als een vraagteken die het leven zelf weerspiegelt’.

De zeelieden uit de 16e eeuw kozen er samen voor om onzeker vaarwater op te zoeken, maar in hun tijd was het leven per definitie onzeker. Zij waren zoveel beter in staat meer vanuit het besef ‘niet te weten’ te leven. Hun lot werd bepaald door de mate waarin zij de onzekerheden van de elementen, de vraagtekens serieus namen.

Misschien doen we er goed aan om in het leven, als spiegelbeeld van de zee, het vraagteken meer te herkennen. Dit zou ons onderling dichter bij elkaar kunnen brengen. Samen durven om ‘niet te weten’, kwetsbaar te durven zijn. Op die manier samen beter de ontdekkingsreis te kunnen maken die het leven tenslotte is.

Het kwetsbaar durven zijn en delen van onzekerheid kan voor rijkdom zorgen, dat is waar het voor ons nu om zou kunnen gaan.   

Matty Hakvoort (juni 2020)