Matty Hakvoort – Februari 2020 – De schaduw van de geschiedenis in tijden van ziekte

Elk begin is tenslotte

niets meer dan een vervolg.

En het boek der gebeurtenissen

ligt open in het midden.

Szymborska

Het is onze persoonlijke geschiedenis die onze blik kleurt, al lijkt het alsof we elk moment de werkelijkheid onbevangen waarnemen.

Door de vele verhalen van mensen leerde ik dat de thema’s van een levensgeschiedenis zich indrukwekkend vaak herhalen. Sommige pijnlijke ervaringen worden niet alleen gedurende de levensloop maar ook generaties lang overgedragen. Dit gebeurt niet doordat de volgende generatie dezelfde emotionele pijn beleeft maar juist doordat zij van hun ouders geleerd hebben pijn te vermijden. In het eigen leven blijft pijn dan al gauw een te kwetsbaar gevoel om toe te laten. Daar is op zich goed mee te leven. In tijden van ziekte echter kan dit vermijden grote problemen opleveren omdat het niet meer lukt de emotionele pijn uit de weg te gaan.

“Sinds het ziekbed van mijn man voel ik mij zo eenzaam”, vertelde pasgeleden een jonge vrouw. Zij was steeds meer uitgeput aan het raken van de zorg voor haar man, de kinderen en het werk dat zij als ZZPér moest blijven volhouden. Mijn man is niet meer dezelfde, hij is voortdurend bozig, niets is bespreekbaar, hij gedraagt zich als een bevelhebber op het slagveld, accepteert geen enkel commentaar en trekt hij zich terug in de loopgraven.

Ook als ik steeds met de witte vlag zwaai heeft dat geen resultaat.”

Zij was ten einde raad.

Door gesprekken met het echtpaar ontdekten wij dat haar partner ‘afhankelijk zijn’ moeilijk kon verdragen. Hij beleefde het als een vorm van falen waardoor hij zijn zelfrespect dreigde te verliezen. Haar partner was op gegroeid in een gezin waar emoties niet werden benoemd en emotionele bevestiging alleen werd geboden als er een prestatie was geleverd. De vraag ‘ben ik goed genoeg om van te houden – een vraag die ieder mens in meer of mindere mate bezig houdt werd in het ziekbed een groot probleem omdat hij alleen zorg en liefde kon ontvangen als hij er iets tegen over te kon stellen. Als dat niet lukte, voelde hij zich waardeloos en lukte het niet de gevoelens rond zijn ziekte te beleven. Dit was de bron van zijn lastige gedrag. Na een paar gesprekken groeide het besef dat het verleden het heden leek te bepalen en dat de werkelijkheid van nu een heel andere realiteit is. Zijn partner zocht geen tegenprestatie en was niet zo voorwaardelijk in de liefde als hij neigde te denken. Door de emotionele bevestiging die volgde, kon hij zich weer geliefd voelen, kon hij weer liefhebben en een begin maken met verwerken.

“For one human being to love another: that is perhaps the most difficult of all our tasks… the work for which all other work is but preparation.”

R.M. Rilke ( dichter 1875-1926 )

De ander liefhebben is de moeilijkste opdracht die een mens zich kan stellen, alle inspanningen van mensen zijn slechts oefeningen om daar te kunnen komen, aldus Rilke. De voorwaarden die gelden in het ziekbed bemoeilijken die op zichzelf al moeilijkste opdracht.

Uit onderzoek blijkt dat 60 % van mensen die de ziekte kanker treft, problemen heeft in de relatie. Pijn, misselijkheid en de aanwezigheid van vele andere lichamelijke klachten kunnen de relatie en de ruimte die er onderling is, beïnvloeden. Daarnaast zijn er psychologische redenen die ondermijnend werken.Het langdurige wegvallen rollen als partner, collega, vriend en de toegenomen afhankelijkheid werken ontregelend ten aanzien van de beleving die iemand van zichzelf heeft.

Actief zoeken naar beschikbare tijd, nieuwe ruimten, het mogelijk maken om samen goede tijd te delen maar ook ‘a room for one’s own”, zijn dan van het grootste belang.

Liefde is een breekbaar en soms heftig proces van samen zoeken

naar de waarheid en woorden die deze preciseren. Deze visie van Adrienne Rich ( dichteres 1929 – 2012 ) sluit heel goed aan bij het voorbeeld en toont hoe een relatie kan verdiepen als er genoeg moed is om het gesprek aan te gaan.Echte openheid naar elkaar kan verschillen overbruggen, ook als die hun wortels in het verleden hebben.

Het verleden zal dan geen schaduw geven.

Ik wens een ieder alvast een mooie overgang naar de vroege lente

Matty Hakvoort