Gebroken is de toverspiegel waarin ik mij zag zoals ik was En in elke noodlotscherf zie ik nu slechts een stuk van mij- Een stuk van jou, een stuk van mij! (Fernando Pessoa;Portugese dichter/schrijver 1888 – 1935)

Dat ernstig ziek worden het evenwicht in een relatie kan bedreigen is een onderschat probleem. Wat err kan gebeuren als de ziekte zich aandient, wordt in het gedicht van Pessoa weergegeven: de eenheid van heden, verleden en toekomst wordt verbroken en in de relatie met de geliefde wordt het ‘ieder apart zijn’ benadrukt; “Éen stuk van jou, een stuk van mij”. Het gaat om een toestand van afgesneden zijn van de vertrouwde wereld van samenhang die er was, met als gevolg het ervaren van existentiëleeenzaamheid.

Veertig procent van de partnerrelaties waarbij een ernstige ziekte werd vastgesteld krijgt problemen omdat de relatie onderdruk komt te staan. Vanaf het moment dat de diagnose kanker vermoed wordt is er de allergrootste onzekerheid. Als de diagnose is vastgesteld volgt er een periode waar het nauwelijks meer lukt om echt samen te zijn en overheerst een gebrek aan overzicht. Onzekerheid over wat er komen gaat maakt het delen moeilijk, omdat er nog geen voorstelling ofverhaal gemaakt kan worden. De enorme aandacht voor de ziekte en de praktische veranderingen leiden tot een grotere afstand tussenpartners.

Voor de zieke, nog meer dan bij de partner, is de toekomst een bedreiging en wordt de beleving van het ‘hier en nu’ geïntensiveerd. Er ontstaan nieuwe beelden die nog geen samenhang hebben. Ieder heeft daarbij zijn eigen manier om met de bijzondere onzekerheid van de situatie om te gaan en deze manieren sluiten lang niet altijd goed op elkaar aan.

Pas geleden sprak ik een echtpaar waarbij gedurende een kortdurend, zeer dreigend ziekbed, twee jaar eerder, onderling geen steun was ervaren. Beiden hadden zich heel alleen hadden gevoeld. De jaren daarna maakten zij onderling veel verwijten en ontstond een grote verwijdering. De niet zieke partner raakte destijds in paniek en kon de angst alleen hanteren door haar gevoel ’te bevriezen’. Zij verbond de angst om haar partner te verliezen aan het eerdere verlies vanhaar zus en kon de werkelijkheid nog net bij elkaar houden door haar gevoel te isoleren. Zij kon hem daardoor niet steunen, de grote eenzaamheid die ontstond, was heel schokkend geweest voor haar partner, hij had zijn vertrouwen ‘geliefd te zijn’ verloren. Hij durfde dit niet te bespreken, met als gevolg verwijdering en afstand.

Nadat wij in het gesprek ruimte vonden om op de ontstane afstand terug te komen, konden beiden hun eigen ervaring in samenhang weergeven, hierdoor ontstond nieuw begrip en werd het vertrouwen weer hersteld. Het was mooi om na zo’n eenzame strijd, getuige te zijn van de wedergeboorte van een liefdevollerelatie.

Wil het ooit weer iets worden Niets bleef over van het oude Buiten tuinen, van gras Waar ooit iets gebeurd moet zijn

Wil het ooit weer iets worden Dan zal ik het zo moeten opschrijven Dat ik niet meer hoef te zoeken maar kan huilen. (Rutger Kopland; dichter 1934 -2012)

Wil het ooit weer iets worden, zal ik het moeten opschrijven’, zegt Kopland. Na ‘hetgeen ooit gebeurd moet zijn’ zal er een verhaal gemaakt moeten worden. Het verdriet en de betekenis ervan kan dan ervaren worden. Pas daarna kan het leven zijn vervolg krijgen, zal het weer iets kunnen worden. De verhalen die zich vormen rond een ernstig ziekbed moeten zowel alleen als samen geschreven worden, dit helpt om de liefde in en na tijden van ziekte niet te bedreigen, maar juist nog verder te verdiepen.

Matty Hakvoort